نام محصول : کتاب دستور ابجدی در کتابت موسیقی

نویسنده : مهدی قلی خان هدایت

بر اساس بیست و هشت حرف زبان عربی به ترتیب زیر است:

ا ب ج د ه و ز ح ط ی ک ل م ن س ع ف ص ق ر ش ت ث خ ذ ض ظ غ

برای سهولت در به خاطرسپردن این حروف هر چند حرف پیاپی را به شکل یک واژه درآورده اند که چنین است:

اَبجَد – هُوز – حُطی – کَلَمَن – سَعفَص – قَرَشَت – ثَخَذ – ضَظِغ

هشت صورت فوق را حروف جمل یا حساب جمل یا حساب ابجد به معنی ارزش عددی حروف الفبا و واژگان می نامند. عدد ۱ تا ۱۰۰۰ را به روش زیر بین این ۲۸ حرف تقسیم کرده اند:

سنت عملی موسیقی ایران تا حدود یک قرن پیش، به صورت شفاهی و سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد.

هر چند در رسالات قدیم موسیقی ایران برای نام‌گذاری نغمات از حروف ابجد استفاده می‌شده،

ولي کاربرد عمده آن به توضیح دستور ابجدی در کتابت موسیقی مباحث نظری موسیقی نظیر دسته‌‌بندی سازها اختصاص داشته است.

وي ادامه داد: شیوه نت‌نویسی بر روی پنج خط حامل، در اواسط سده سیزدهم خورشیدی، همراه با موسیقی نظام به ایران وارد شد و در پی آن به تدریج تلاش‌هایی برای نوشتن موسیقی دستگاهی به وسیله این روش نت‌نگاری صورت گرفت.

پورعيسي توضيح داد: اسناد به جا مانده از این دوران حاکی از آن است که آلفرد لومر، غلامرضا مین باشیان، علینقی وزیری و مهدی‌ قلی هدایت (مخبرالسلطنه)، نخستين کسانی بودند که اقدام به نوشتن موسیقی ایرانی با بهره‌گیری از این روش کردند.

از بین این افراد تنها دو تن موفق شدند ردیف را به طور کامل ثبت کنند. از این رو باید نت‌نویسی این دو را به جهت جامعیت در نوشتن رپرتوار موسیقی دستگاهی دارای اهمیت بیشتری دانست.

مهدی‌قلی هدایت از رجال عصر قاجار و پهلوی، و در مقاطع مختلف متصدی مناصب مختلفی از جمله حکومت آذربایجان و فارس، نمایندگی مجلس در صدر مشروطه، وزارت علوم، وزارت فواید عامه، وزارت عدلیه، ریاست دیوان تمیز (دیوان عالی کشور) و بالاخره نخست‌وزیر ایران در دوره رضاشاه پهلوی بود.

وی فردی ادیب و سخندان، با تسلطی ممتاز به زبان و ادبیات فارسی، عربی، آلمانی بوده و تا حدی فرانسوی و انگلیسی می دانست.

همچنین در فن گراورسازی و کلیشه‌سازی سررشته داشت، به علم موسیقی علاقه بسیار می ورزید و کتابی نیز در زمینه نت نویسی دستگاه های موسیقی ایرانی بر جای گذارد که نخستین نمونه در نوع خود است.

در ریاضیات، هیئت، فلسفه و اصول تعلیم و تربیت نیز نوشته های متعددی دارد. مهدی‌قلی هدایت در زمرهٔ رجال نادری است که حوادث زندگی خود و اتفاقات کشور را به صورتی منظم یادداشت کرده، و این نوشتارها امروزه در قالب کتاب های متعدد یکی از منابع تاریخ معاصر است.

مهم‌ترین اثر او در این زمینه کتاب خاطرات و خطرات است.

هدایت قریب پنجاه سال و در عصر پنج پادشاه، گاه در مقام استانداری و وکالت، گاه در مقام وزارت و صدارت، در صحنه سیاسی ایران بازیگری داشت و از مهره‌های اساسی تاریخ معاصر به شمار می‌رود.

بیمارستان هدایت ، مسجد ، مدرسه و حمام از موقوفات او در محله درروس همچنان در حال خدمت رسانی می باشد