آموزش خط پهلوی

بزرگترین کتاب به پهلوی، دینکرد (دینگرت) است که دانشنامه دین زرتشتی بود و اگرچه بخشی از آن نابود شده ولی بیشتر آن به دست ما رسیده است. بندهش (بون دهشن) کتابی دیگر است که محتوایی علمی – دینی دارد و بیانگر جهان بینی و دانش ایران دوره ساسانی است. همچنین زانستیم. ماتیکان هزار دادستان کتابی مربوط به فقه و حقوق زرتشتی است. زند اوستا یعنی ترجمان اوستا به پهلوی نیز از جمله آثار مهم پهلوی اند. زند و هومن پشت (بهمن پشت یا یسن) مربوط به پشتی است گمشده که به دست ما نرسیده و به همین جهت با توجه به نبود اصل اوستایی، در اصالتش تردید وجود دارد. کتاب هایی چون شکند گمانیک ویچار (گفتار گمان شکن) و گجستک ابالیش آثاری هستند برای بحث فلسفی و کلامی که در دوره اسلامی برای دفاع از کیان دین زرتشتی نوشته شده اند. کتابهایی چون جاماسب نامه و … ظاهرا حالت پیشگویی آینده را دارند و سخن از پیشگویی سرنگونی ساسانیان و یورش تازبان میزنند. ولی با توجه به سبک و محتوا به گمان میرسد پس از اسلام و به جهت نگهداشت ایمان مردم و دادن امید به آنها نگاشته شده یا ویرایش شده اند.

مینوی خرد و اندرز آتورپات مانسپندان ویادگار بزرگمهر (ادیاتکاری وزرکمتر) کتابهایی اخلاقی برای پند و اندرز. کارنامه اردشیر بابکان (کارنامکی ارتخشیری پاپکان) و یادگار زریران (ادیاتکاری زریران) کتابهایی مربوط به ادبیات حماسی و تاریخی و درخت آسوریک منظومه ای زیبا که به همراه یادگار زریران آنرا از دوران اشکانی می دانند. ارداویراف نامه (ارتاویراف نامک) یکی از محبوب ترین آثار ادب پهلوی که مربوط به سفر مینوی موبدی به نام ارداویراف به بهشت و دوزخ است. پس از اسلام شاعری زرتشتی به نام بهرام پژ دو آنرا با نام زراتشت نامه به نظم کشید. نسخه نخستین ارداویراف نامه را در اثری دیگر به پهلوی یعنی کتیبه کرتیر موبد مربوط به سده سوم میلادی می بینیم. که حتی باعث شده گروهی گمان برند که ارداویراف همان کرتیر…