نام آهنگ : تنها منشین

آهنگساز : علی تجویدی

نوع فایل : png

مفهوم نت موسیقی

کوچک‌ترین واحدی که ملودی را می‌سازد، نت یا نوت است. هنگام شنیدن یک قطعه زیبای موسیقی، در حقیقت داریم به ترکیب نت‌های مختلف گوش می‌سپاریم. بسیاری از افراد، نت را به الفبای موسیقی شبیه می‌دانند، اما نت موسیقی بیشتر به اعداد شباهت دارد. میان اعداد مختلف حقیقی، اعداد اعشاری قرار می‌گیرد، درست مانند نت‌ها که در میان آن‌ها نیز علائمی قرار دارد. به این علائم، کرون، دیز و بمل گفته می‌شود. این نت‌های فرعی، نت‌های اصلی را به اندازه نیم تا ربع پرده زیروبم می‌کنند. درحالی‌که بین حروف الفبا، چیز دیگری قرار نمی‌گیرد. همان گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، نت موسیقی دو معنی دارد؛ یکی از معانی آن، صدایی با فرکانس ثابت است که به آن نت می‌گویند. معنی دیگر نت، علامت نوشتاری این صداهاست.

اهمیت نت خوانی در موسیقی

موسیقی یعنی هنر بیان احساسات انسانی به وسیله صداها. همانطور که ما برای بیان احساسات خود از کلمات و حروف استفاده میکنیم در موسیقی نیز برای این کار از واژه هایی که اختراع شده اند استفاده میکنیم. این واژه‌ها همان نت‌های موسیقی هستند.

در موسیقی نت ها در اصل صداهایی هستند که با کنار هم قرار گرفتن به شیوه صحیح قادر به خلق آثاری زیبا و پرمفهوم میباشند. نت های موسیقی اَلفبای نوازندگی هستند، یعنی برای اینکه شما بتوانید به زبان موسیقی قطعه ای را اجرا کنید باید ابتدا با اَلفبای آن آشنا شوید.

نت های موسیقی و ترتیب آن ها

الفبای موسیقی به طور کل دارای 7 نت میباشد. تمام قطعات زیبا، اجراهای بی‌نظیر و هر آهنگی که به گوش شما رسیده تنها با همین 7 نت اجرا شده اند.

نت های موسیقی به ترتیب از بم به زیر (از چپ به راست) عبارتند از DO , RE , MI , FA , SOL , LA , SI. در بین این نت‌ها نتی که بم‌ترین صدا را دارد نت DO است. این نت نسبت به بقیه نت‌ها صدای کلفت تری دارد و فرکانس آن کمتر است.

پس در این صورت در بین نت‌های اصلی، زیر ترین (نازک ترین) نت ما نت SI است. این نت صدای نازک تری نسبت به بقیه نت‌ها دارد و به همین دلیل صدای آن بلند تر و فرکانس آن بیشتر است. تفاوت زیر و بمی صدا ها مانند تفاوت صدای آقایان و خانم‌ها  است. در آقایان صدا بم‌تر، کلفت‌تر و کوتاه‌تر ولی در خانم ها صدا زیر تر در نتیجه نازک تر و بلند تر است.

در شکل زیر نت های موسیقی از چپ به راست به ترتیب قرار گرفته اند. آن ها را به خاطر بسپارید.

شما بعد از طی کردن مرحله آموزش نت خوانی میتوانید با همراهی مدرس خود به صورت کاملا اصولی بسیاری از نت ها و آهنگ های ایرانی و خارجی را بنوازید و از آن لذت ببرید.

خطوط حامل

در بحث آموزش نت خوانی بعد از شناخت نت‌ها و ترتیب آنها میرسیم به قسمت خطوط حامل.

این خطوط طراحی شده اند برای جایگذاری نت‌ها بر روی آنها. همانطور که همه‌ی زبان ها خطی برای نوشتار دارند موسیقی نیز برای نوشتار خط مخصوص خود را دارد. در خط نوشتار موسیقی، به جای حروف از نت ها و به جای خط از خطوطی به اسم حامل استفاده میشود.

جایی که نت ها بر رو یا بین آن خطوط می‌نشینند و ما از جایگاه آن ها متوجه میشویم که نام نت ها چیست.

همانطور که گفته شد نت ها بر روی خطوط حامل قرار میگیرند. برای نمایش ارتفاع (زیر و بمی) نت ها از پنج خط افقی موازی به نام (حامل) استفاده میشود. ترتیب شمارش خطوط حامل از پایین به بالا است، پایین ترین خط جایگاه نت های بم تر است.

روش نت خوانی موسیقی

گام ۱: نمادهای پایه نت‌نگاری را یاد بگیرید

موسیقی از نمادهای مختلفی تشکیل شده است که اساسی‌ترین آنها حامل، کلیدها و نت‌ها هستند. تمام قطعات موسیقی این اجزای اساسی را دارند و برای یادگیری نت خوانی، ابتدا باید خودتان را با این اصول اولیه آشنا کنید.

حامل (خطوط حامل)

حامل از پنج خط و چهار فاصله تشکیل شده است. هر یک از این خطوط و هر یک از این فواصل، نماینده یک حرف متفاوت است که به نوبه خود نشان‌دهنده یک نت است. نت‌های نوشته شده در پارتیتور که با خطوط و فواصل نشان داده می‌شوند، از لا تا سل نامگذاری شده‌اند و توالی نت‌ها به ترتیب حروف الفبا روی حامل بالا می‌رود.

کلید سل

دو کلید اصلی وجود دارند که باید با آنها آشنا شوید. اولین کلید، کلید سل است. کلید سل دارای حرف G تزئینی در سمت چپ است. حلقه داخلی G، خط «سل» را روی حامل احاطه می کند. کلید سل، فواصل بالاتر موسیقی را نت‌نگاری می‌کند، بنابراین اگر ساز شما زیر و بم بالایی مانند فلوت، ویولن یا ساکسیفون داشته باشد، نت‌نوشت شما با کلید سل نوشته شده است. نت‌های بالاتر روی کیبورد نیز روی کلید سل نت‌نگاری می‌شوند.

ما از حروف ربطی رایج برای به خاطر سپردن نام نت‌ها برای خطوط و فواصل کلید سل استفاده می‌کنیم. برای خطوط، جمله (موسم سلامت سیما را فراخوان) را برای به خاطر سپردن نت‌های می، سل، سی، ر، فا به یاد می‌آوریم. به طور مشابه، برای فواصل، جمله (فکر لطیف در موسیقی) را برای به خاطر سپردن نت های فا، لا، دو، می را به یاد می‌آوریم.

کلید فا

خط بین دو نقطه کلید فا، خط «F» روی حامل کلید فا است و همچنین به عنوان کلید فا شناخته می‌شود. کلید فا، فواصل پایین‌تر موسیقی را نت‌نگاری می‌کند، بنابراین اگر ساز شما زیر و بم پایین‌تری مانند باسون، توبا یا ویولنسل داشته باشد، نت‌نوشت شما با کلید فا نوشته شده است. نت‌های پایین‌تر روی کیبورد شما نیز در کلید فا نت‌نگاری می‌شوند.

یک روش رایج برای به خاطر سپردن نام نت‌ها برای خطوط کلید فا عبارت است از: (سوسن سیاه راه فصل لطیف) سل، سی، ر، فا، لا و برای فواصل: (لالایی دلنشین مادر سوسن) لا، دو، می، سل استفاده می شود.

نمادها و نت‌های موسیقی روی حامل

نت‌هایی که روی حامل قرار می‌گیرند، به ما می‌گویند کدام نت را روی ساز خود بنوازیم و برای چه مدت آن را بنوازیم. هر نت سه قسمت دارد: سر نت، ساقه و شکل پرچم.

تمام نت‌های موسیقی یک سر نت دارند که می‌تواند سیاه (توپر) یا سفید (خالی) باشد. محل قرارگیری سر نت روی حامل (روی خط یا فاصله) مشخص می‌کند که کدام نت را باید بنوازید. گاهی اوقات، سر نت‌ها بالای خطوط و فواصل پنج‌گانه حامل قرار می‌گیرند. در چنین حالتی، خطی به نام خط کمکی (ledger line) از بالای سر نت یا زیر آن عبور داده می‌شود تا نت مورد نظر برای نواختن را مشخص کند، همانطور که در نت‌های سی و دو (B و C) بالا نشان داده شده است.

ساقه نت خط نازکی است که از بالا یا پایین سر نت امتداد می‌یابد. این خط در صورت بالا رفتن از سمت راست و در صورت پایین آمدن از سمت چپ امتداد پیدا می‌کند. جهت خط روی نحوه نواختن نت تأثیری نمی‌گذارد، بلکه به نت خوانی آسان‌تر در عین حال که به آن‌ها اجازه می‌دهد به درستی روی حامل قرار بگیرند، کمک می‌کند. به طور کلی، هر نتی که روی خط «سی» حامل یا بالاتر از آن قرار دارد، ساقه رو به پایین دارد و نت‌های زیر خط «سی» ساقه رو به بالا دارند.

پرچم نت علامت خمیده‌ای در سمت راست ساقه نت است. هدف آن نشان دادن مدت زمان نگه داشتن یک نت است. در ادامه خواهیم دید که چگونه یک پرچم واحد، مدت زمان نت را کوتاه می‌کند، در حالی که چندین پرچم می‌توانند آن را حتی کوتاه‌تر کنند.

حالا که اجزای هر نت را شناختید، نگاه دقیق‌تری به سرهای نت توپر و خالی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، می‌اندازیم. پر یا خالی بودن سر نت، ارزش نت یا مدت زمانی که نت باید نگه داشته شود را به ما نشان می‌دهد. با یک سر نت بسته به همراه ساقه شروع کنید. این نت سیاه ماست که معادل یک ضرب است. سر نت خالی به همراه ساقه یک نت چنگی است که دو ضرب طول می‌کشد. یک نت خالی که شبیه حرف «O» بدون ساقه است، یک نت گرد است و به مدت چهار ضرب نگه داشته می‌شود.

راه‌های دیگری برای افزایش طول نت وجود دارد. برای مثال، نقطه‌ای که بعد از سر نت قرار می‌گیرد، نیمی از مدت زمان آن نت را به آن اضافه می‌کند. بنابراین، یک نت سفید با نقطه معادل یک نت سفید و یک نت سیاه است؛ یک نت سیاه با نقطه معادل یک نت سیاه به اضافه یک نت چنگ است. همچنین می‌توان از خط اتحاد برای افزایش طول نت استفاده کرد. دو نتی که با خط اتحاد به هم وصل شده‌اند، باید به اندازه ارزش هر دو نت با هم نگه داشته شوند و خط اتحاد به طور معمول برای نشان دادن نت‌های کششی که از خطوط حامل عبور می‌کنند، استفاده می‌شود.

همچنین ممکن است برعکس اتفاق بیفتد. ما می‌توانیم مدت زمانی که یک نتی که باید نگه داشته شود را نسبت به نت سیاه کوتاه‌تر کنیم. نت‌های سریع‌تر با پرچم‌ها (مانند مواردی که در بالا ذکر شد) یا با خط اتحاد بین نت‌ها نشان داده می‌شوند. هر پرچم، ارزش نت را نصف می‌کند، بنابراین یک پرچم نشان دهنده ۱/۲ از یک نت سیاه، یک پرچم دوبل آن را به ۱/۴ از یک نت سیاه و الی آخر نصف می‌کند. خطوط اتحاد نیز همین کار را انجام می‌دهند در حالی که به ما امکان می‌دهند نت‌ها را واضح‌تر بخوانیم و نت‌نگاری را خلوت‌تر نگه داریم. همانطور که می‌بینید، در نحوه شمردن نت‌های چنگ و دولاچنگ تفاوتی وجود ندارد. برای دیدن اینکه چگونه خطوط اتحاد نت‌ها را سازماندهی می‌کنند، نت آهنگ «Alouette» را دنبال کنید!

اما وقتی هیچ نتی برای هر ضرب وجود ندارد چه اتفاقی می‌افتد؟ ساده است، ما از سکوت استفاده می‌کنیم! سکوت، درست مانند یک نت، به ما نشان می‌دهد که بر اساس شکل آن باید چه مدت نگه داشته شود. ببینید چگونه سکوت‌های کامل و سیاه در آهنگ «Here We Go Looby-Loo» استفاده می‌شوند.

علائم تغییر دهنده

نت‌های موسیقی می‌توانند با استفاده از علائم تغییر دهنده (اکسیدنتال) زیر و بم آن‌ها تغییر داده شوند. اگر تمام نت‌ها را بدون علامت تغییر دهنده بنویسیم، گام دو ماژور یا همه کلیدهای سفید روی پیانو را بدست می‌آوریم.

برای استفاده از نت‌های دیگر (مانند کلیدهای سیاه) نیاز به افزودن علائم تغییر دهنده داریم. بیایید انواع مختلف علائم تغییر دهنده و چگونگی تأثیر آنها بر زیر و بم نت‌های مختلف را بررسی کنیم.

علامت دیز (♯): این علامت نت را یک نیم‌پرده به بالا می‌برد. روی کیبورد پیانو معادل یک نت بالاتر است. می‌توانید آن را با این نکته به خاطر بسپارید که دیز نت را به راست روی کیبورد منتقل می‌کند. برای مثال، نت دو با دیز به دو دیز (C♯) تبدیل می‌شود.

علامت بمل (♭): این علامت نت را یک نیم‌پرده به پایین می‌برد. می‌توانید آن را با این نکته به خاطر بسپارید که بمل نت را به چپ روی کیبورد منتقل می‌کند. برای مثال، نت سی به سی بمل (B♭) تبدیل می‌شود.

گام دوم: گرفتن ریتم

برای نواختن موسیقی، باید متر یا همان ضرب را که هنگام رقصیدن، دست زدن یا ضربه زدن پا همراه با آهنگ استفاده می‌کنید، بدانید. هنگام نت خوانی، متر شبیه یک کسر با یک عدد بالا و یک عدد پایین نشان داده می‌شود. ما این را علامت کسر میزان آهنگ می‌نامیم. عدد بالا به شما می‌گوید که چند ضرب در هر میزان (فاصله بین هر خط عمودی که خط حامل را به بخش‌هایی تقسیم می‌کند) وجود دارد. عدد پایین ارزش زمانی (طول) هر ضرب را به شما می‌گوید.

نگاهی دوباره به مثال‌های بالا بیندازیم. توجه کنید که حتی با وجود اینکه علامت میزان ۴/۴ در آهنگ «Twinkle, Twinkle Little Star» خواستار چهار ضرب در هر میزان است، اما در میزان دوم چهار نت وجود ندارد. دلیل این است که شما دو نت سیاه و یک نت سفید دارید که با هم برابر چهار ضرب می‌شوند.

علاوه بر ارزش نت‌ها و علامت میزان شما، آخرین بخش برای حس کردن ریتم، دانستن تمپو است که با ضرب در دقیقه تعریف می‌شود. تمپو به شما می‌گوید که یک قطعه چقدر باید سریع یا آهسته نواخته شود و اغلب در بالای یک قطعه نت‌نوشت نشان داده می‌شود. به عنوان مثال، تمپوی ۶۰ ضربی در دقیقه (BPM) به این معنی است که شما هر دقیقه ۶۰ عدد از نت‌های مشخص شده را یا هر ثانیه یک نت را اجرا می‌کنید. به همین ترتیب، تمپوی ۱۲۰ سرعت را به دو نت در هر ثانیه دو برابر می‌کند. همچنین ممکن است در بالای پارتیتور خود کلمات ایتالیایی مانند «لارگو» (آهسته)، «آلگرو» (سریع) یا «پرستو» (خیلی سریع) را ببینید که نشان‌دهنده تمپوهای رایج هستند. نوازندگان از ابزاری به نام مترونوم برای حفظ تمپو هنگام تمرین یک قطعه جدید استفاده می‌کنند.

گام سوم: نواختن ملودی

تبریک می‌گوییم، شما تقریباً در مسیر نت خوانی هستید! در مرحله بعد، بیایید به گام‌ها نگاه کنیم. گام از هشت نت متوالی تشکیل شده است. برای مثال، گام دو ماژور از نت‌های دو، ر، می، فا، سل، لا، سی، دو تشکیل شده است. فاصله بین نت اول گام دو ماژور و نت آخر، نمونه‌ای از یک اکتاو است. ما تمرین گام دو ماژور را تا حد امکان توصیه می‌کنیم، زیرا دانستن آن یادگیری سایر گام‌های ماژور را آسان‌تر می‌کند. هر یک از نت‌های گام دو ماژور با یک کلید سفید روی کیبورد شما مطابقت دارد.

توجه کنید که با بالا رفتن نت‌ها روی حامل و حرکت به سمت راست روی کیبورد، زیر و بم نت‌ها بالاتر می‌رود. اما کلیدهای سیاه چطور؟ از نظر موسیقی، نت های کامل یا پرده ها بین حروف نت، صداهایی را که ما می‌توانیم روی سازهایمان تولید کنیم محدود می‌کنند. بیایید به گام دو ماژور که به تازگی یاد گرفته‌اید نگاه کنیم. فاصله بین کلیدهای دو و رِ در گام دو ماژور، یک پرده کامل است. با این حال، فاصله بین کلیدهای می و فا در گام دو ماژور، یک نیم پرده است. آیا تفاوت را می‌بینید؟ بین کلیدهای می و فا کلید سیاه وجود ندارد، بنابراین آنها فقط نیم پرده با هم فاصله دارند.

هر گام ماژور الگوی مشابهی دارد: پرده-پرده-نیم‌پرده-پرده-پرده-پرده-نیم‌پرده.

انواع گام‌های دیگری نیز وجود دارد که هر کدام صدای منحصربه‌فردی دارند، مانند گام‌های مینور، گام‌های مودال و موارد دیگر که بعداً با آن‌ها آشنا خواهید شد. فعلاً فقط روی گام‌های ماژور و الگوی گام ماژور تمرکز کنیم.

نیم‌پرده‌ها (یا نیم‌گام‌ها) روی کیبورد به ما امکان می‌دهند تا تنوع بی‌نهایتی از صداها را در موسیقی بنویسیم. دیز (♯)، به معنای این است که نت یک نیم‌پرده (یا نیم‌گام) بالاتر از سر نت سمت راست خود در نت‌نوشت است. برعکس، بمل (♭)، به معنای این است که نت یک نیم‌پرده پایین‌تر از سر نت سمت راست خود است. در تصویر کیبورد و حامل نت‌نویسی‌شده در زیر، که هر نیم‌پرده بین نت‌های دو و می را نشان می‌دهد، توجه کنید که استفاده از دیز یا بمل یک نت بستگی به این دارد که شما در حال بالا رفتن یا پایین آمدن از روی کیبورد هستید.

یک نماد دیگر برای یادگیری در مورد نیم‌پرده‌ها وجود دارد و آن علامت طبیعی بکار (♮) است. اگر نتی دیز یا بمل داشته باشد، آن دیز یا بمل در تمام میزان امتداد می‌یابد، مگر اینکه علامت بکار وجود داشته باشد. علامت بکار یک دیز یا بمل را در یک میزان یا یک آهنگ لغو می‌کند.

شما در ابتدای هر خط حامل و روی هر خط جدید نت‌نویسی، دیز یا بمل‌هایی را مشاهده خواهید کرد. این علامت سرکلید نامیده می‌شود. سرکلید به ما می‌گوید که همه نت‌های موسیقی روی آن خط/فاصله بر اساس علامت استفاده‌شده، دیز یا بمل خواهند بود. برای مثال، ر ماژور که دارای دو دیز (فا دیز و دو دیز) است .

ما همچنین می‌توانیم با اضافه کردن یک دیز یا بمل درست قبل از نت‌ها، از نت‌های خارج از سرکلید استفاده کنیم. به عنوان مثال، کلید دو دیز یا بمل ندارد. با این حال، ما می‌توانیم با استفاده از علائم تغییر دهنده، یک سل دیز (G#) و سی بمل (Bb) اضافه کنیم.

علامت بکار (♮): حالا چه می‌شود اگر سرکلید به ما بگوید از فا دیز (F♯) استفاده کنیم، اما ما فقط می‌خواهیم از یک فا معمولی استفاده کنیم؟ در اینجا علامت بکار وارد بازی می‌شود. علامت بکار هر دیز یا بمل را خنثی می‌کند، بنابراین فا دیز (F♯) یک نیم‌پرده پایین می‌آید و به فا بکار (F♮) تبدیل می‌شود.

دوبل دیز (♯♯): همچنین می‌توانیم علائم تغییر دهنده را دوباره‌گذاری کنیم. دو دیز با هم یک دوبل دیز ایجاد می‌کنند، به این معنی که نت دو نیم‌پرده بالا می‌رود. از آنجایی که راهی برای تایپ کردن دوبل دیز وجود ندارد، به جای آن از «x» یا «♯♯» استفاده می‌کنیم. برای مثال، اگر یک دوبل دیز به سل (G) اعمال کنیم، این به سل دوبل دیز (G♯♯) تبدیل می‌شود که آن را با همان زیر و بمِ لا (A) (با بالا رفتن دو نیم‌پرده) می‌کند.

دوبل بمل (♭♭): دوبل بمل یک نت را دو نیم‌پرده پایین می‌آورد. برای مثال، سی دوبل بمل (B♭♭) نیز معادل لا (A) است.

دلیل استفاده از دوبل دیزها و دوبل بمل ها کمی پیچیده می‌شود، اما عمدتاً به گام‌ها مربوط می‌شود. برای مثال، گام مینور هارمونیک یک نت هفتم دیز شده دارد. اگر آن نت قبلاً یک نت دیز مانند فا دیز (F♯) بود، برای ساختن گام نیاز به دیز کردن مجدد آن داریم.

سرکلید در نت خوانی

آخرین کلید برای یادگیری نت خوانی، درک علامت “سرکلید” یا مایه نما است. به عنوان مثال، گام دو ماژور که در بالا یاد گرفتید در کلید دو بود. نام گام‌ها برگرفته از تونیک آن‌ها، نت برجسته درون گام است و تونیک کلیدی را که در آن اجرا می‌کنید تعیین می‌کند. شما می‌توانید یک گام ماژور را روی هر نتی شروع کنید، به شرطی که الگوی پرده-پرده-نیم‌پرده-پرده-پرده-پرده-نیم‌پرده را دنبال کنید.

دنبال کردن آن الگو در کلیدهایی غیر از کلید دو نیاز به استفاده از دیز و بمل دارد. از آنجایی که اینطور است، دیزها یا بمل‌های مربوط به سرکلید آهنگ خود را درست قبل از علامت میزان، بعد از کلید روی نت‌نوشت خود قرار می‌دهیم. این به شما می‌گوید که این دیزها یا بمل‌ها را در کل موسیقی حفظ کنید، مگر اینکه علامت بکار برای لغو کردن آن‌ها وجود داشته باشد. شما با توجه به اینکه کدام دیز یا بمل‌ها نشان داده شده‌اند، شروع به تشخیص سرکلید قطعات می‌کنید.

گام چهارم: ابزارهای رایگان برای کمک به یادگیری

مراحل بالا مکان فوق العاده‌ای برای شروع یادگیری نت خوانی است. برای شروع بع یادگیری می توانید با دانلود نت های موجود در سایت پازل و تمرین برروی آنها کار را آغاز نمایید.