معرفی کتاب تکامل زنان

مسائل زنان، پرداختن به بروز و ظهور اجتماعی آن‌ها و بررسی سیر تکاملی حضور آن‌ها در جوامع همواره یکی از مهم‌ترین موضوعات بوده است. موضوعی که اولین رید در کتاب تکامل زنان به‌خوبی به آن پرداخته و با استفاده از تحقیقات مردم‌شناسی، تصویری شفاف را از پیشرفت‌های آن‌ها در جوامع ارائه داده. در این کتاب به خیزش‌های آزادی‌خواهانه‌ی زنان در طول تاریخ، جایگاه زن در خانواده و تاثیرگذاری او در تاریخ پرداخته شده است.

درباره‌ی کتاب تکامل زنان

زنان به‌عنوان نیمی از انسان‌هایی که بشر و تاریخ آن را تشکیل می‌دهند، همیشه یکی از سوژه‌های مهم، تاثیرگذار و البته شگفتی‌آفرین جامعه‌شناسان بوده‌اند. افرادی که در طول تاریخ، به‌واسطه‌ی تلاش‌ها و جنبش‌های اجتماعی، در متن و بطن اتفاقات حضور یافته‌اند و چه‌بسا آغازکننده و ادامه‌دهنده‌ی مسیری بوده‌اند که تحولات بی‌نظیری را در طول تاریخ بشر ایجاد کرده است.

اما، آنچه اولین رید (Evelyn Reed) در کتاب تکامل زنان (Woman’s Evolution) به‌طور خاص درباره‌ی آن صحبت می‌کند، پدیده‌ی مادرسالاری و ریاست زنانه و چگونگی تبدیل آن به مقامی فرودست در جوامع مردسالار است. او در تلاش است به این سوال مهم پاسخ دهد که آیا می‌توان دوره‌هایی را در تاریخ تحولات بشر یافت که زنان جایگاه ویژه و تاثیرگذاری خاص خود را نداشته‌اند؟ و اگر چنین است، چطور این مقام و منزلت اجتماعی در برخی دوران، آن‌ها را به زیر سلطه‌ی مردان کشانده؟

اولین رید با استفاده از علم مردم‌شناسی، که تاریخی کهن در میان علوم دارد و البته، زنان کمی دیرتر از مردان و پدران این علم به آن ملحق شدند، پدیده‌ی تکامل زنان را از منظری متفاوت بررسی می‌کند.

نکته قابل توجه در کتاب تکامل زنان این است که نویسنده در لابه‌لای خطوط کتاب به این مسئله‌ی مهم اشاره می‌کند که مادرسالاری یکی از ابتدایی‌ترین اشکال مورد نیاز برای سازمان‌دهی اجتماعی بوده است. درواقع می‌توان گفت که زنان به‌واسطه‌ی توانایی در امر مادری و زایش، هم به‌عنوان افرادی زندگی‌بخش به بشر معرفی می‌شدند و هم تامین‌کننده‌ی اصلی نیازهای اساسی در زندگی بشر به‌شمار می‌رفتند. نویسنده در اثر درخشان خود به این نکته نیز می‌پردازد که نظریه‌ی مادرسالاری جامعه‌شناسانی همچون بریفولت و انگلس، در ترکیب با یکدیگر چنین نتیجه‌ای را اعلام می‌کنند: این زنان هستند که گونه‌ی ما را، به‌عنوان انسان و بشر، به سمت انسانی شدن و اجتماعی شدن پیش برده و رهبری کرده‌‌اند.

امروزه در سایه‌ی تغییر و تحولات اجتماعی، خیزش مجدد زنان در سهم‌خواهی‌های اجتماعی و اقدامات شجاعانه و بی‌نظیر آن‌ها، لزوم پرداختن به مسائل تکامل زنان را بیش‌ازپیش ضروری کرده است.

ساختار کتاب تکامل زنان به این صورت است که در دو بخش ابتدایی، به‌طور کامل مسئله مادرسالاری، ریشه‌ها، پیدایش و تکوین آن را بررسی می‌کند. خلاقیت و نبوغ نویسنده در این بخش نشان داده می‌شود؛ چراکه این مسئله‌ی مهم تاریخی و اجتماعی را هم از دریچه‌ی نگاه زنان و هم از زاویه‌ی دید مردان تحلیل کرده است. بنابراین می‌توان آن را پژوهشی تمام‌عیار و تقریبا منصفانه دانست. سپس در بخش سوم پدیده‌ی گذار از مادرسالاری و خانواده‌ی مادری را به پدرسالاری و خانواده‌ی پدری مورد بحث قرار می‌دهد. خواندن این کتاب شما را با دوره‌های مهمی از تاریخ بشر، جنبش‌ها و خیزش‌های زنانه و همچنین شیوه‌ی تکامل زنان آشنا می‌کند. همینطور می‌توانید این موضوعات را از منظر جامعه‌شناختی، مردم‌شناسانه و تاریخی مطالعه و تحلیل کنید. کتاب تکامل زنان یکی از بهترین آثار قابل مطالعه به‌ویژه در دنیای امروز به‌شمار می‌رود؛ چراکه دوباره می‌توان مشاهده کرد زنان رهبری جنبش‌ها، انقلاب‌ها و اتفاقات جهان را به دست گرفته‌اند و به‌عنوان اعضای تاثیرگذار جوامع مطرح می‌شوند.

در نکوداشت کتاب تکامل زنان

• رید در این اثر حقایق ناشناخته‌ای را درباره‌ی زنان و نقش آن‌ها در توسعه‌ی تمدن بشری ارائه می‌کند و بر افسانه‌ی فرمانبرداری زنان از مردان خط بطلان می‌کشد. این کتاب بدون شک یکی از متون کلاسیک در تاریخ زنان است. (هفته‌نامه‌‌ی ناشران)

کتاب تکامل زنان برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب را به همه‌ی افرادی که به پژوهش در حوزه‌های تاریخی و اجتماعی زنان و مسئله فمنیسیم علاقه‌مندند پیشنهاد می‌کنیم. همچنین این اثر منبع بسیار مفیدی برای کسانی‌ست که در زمینه‌ی مردم‌شناسی فعالیت دارند.

با اولین رید بیشتر آشنا شویم

یکی از موثرترین نویسندگان آمریکایی که از برجسته‌ترین مبارزان فمنیست و مارکسیست آمریکا به‌شمار می‌رود، اولین رید نام دارد. این نویسنده‌ی چیره‌دست در سال 1905 در نیوجرسی به دنیا آمد و 74 سال بعد، در 1979 درگذشت. رید از جمله بنیان‌گذاران ائتلاف حرکت ملی سقط جنین است که در سمت رهبری حزب کارگران سوسیالیست آمریکا نیز مشغول بوده.

اولین رید یکی از افراد دغدغه‌مند و فعال اجتماعی آن دوران آمریکاست که نیمی از سال‌های عمر خود را برای دموکراسی و حفظ حقوق اتحادیه‌های کارگری مبارزه کرد. فعالیت در جنبش‌های آزادی‌خواهانه زنان در دهه‌های 1960 و 1970 آمریکا، تلاش برای دفاع از حق سقط جنین زنان و به‌رسمیت شناخته شدن این حق، سخنرانی، بحث و گفت‌وگو پیرامون مسائل زنان و فمنیسم، همراهی با جنبش‌های کارگری و … تنها بخش کوچکی از کارنامه‌ی پروپیمان اوست.

از این نویسنده کتاب‌های دیگری نیز موجود است که از میان آن‌ها می‌توان به کتاب‌های «مادرسالاری»، «فمینیسم و مردم‌شناسی» و «آزادی زنان» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب تکامل زنان می‌خوانیم

درحالی‌که هر دو جنس زن و مرد خصوصیات ذکرشده را دارند، جنس زن نیاز زیستی دیگر پستانداران و زندگی بشری را به‌تنهایی دارد. ارگان‌ها و کارکردهای مادری با وجود اهمیت اساسی وجود زنان در بقای نسل بشر، تابه‌حال به زن و زیست‌شناسی او در شکوفایی زندگی اجتماعی و کار به‌ندرت توجه شده است. عبور انسان از مرحله‌ی میمون بی‌دم به انسان را همیشه عروج انسان یا نوع بشر از بین نخستی‌ها نام‌گذاری کرده‌اند. این نادیده‌گرفتن تا حدودی به‌دلیل برداشت اشتباه از زندگی و رفتار حیوانات است.

ازآنجاکه مردان در زمینه‌های زندگی و فرهنگ مدرن امروزی جایگاه غالبی دارند و زنان مجبور به زندگی محدود و وابسته به خانه و خانواده شدند، گزاره‌ای ناصحیح را مقابلمان گذاشتند که این فرودستی زنان به‌دلیل کم‌وکاستی‌های زیستی اوست. بارداری و تولیدمثل را جزئی از کم‌و‌کاستی او و سرچشمه‌ی جنس دوم بودنش می‌دانند.

برای حمایت از این نظریه، افسانه‌ای را بر سر زبان‌ها انداخته‌اند. در دنیای حیوانات، وجود «نر غالب» مدرکی برای برتری همیشگی جنس مرد است. نرها همیشه به ماده‌ها حکومت می‌کنند؛ چون از نظر فیزیکی نیرومندتر، خشن‌تر، جنگجوتر و باهوش‌تر از ماده‌ها هستند. این موارد، تفاوت‌های زیستی میان زن و مرد را به‌خوبی نمایان می‌کند.

پر واضح است که جامعه‌ی ما از فرزندآوری زنان استفاده می‌کرد تا به این وسیله مانع پیشرفت آنان شوند. اما فرزندآوری را «ناتوانی» پنداشتن، تا حدودی جدید و مرتبط با اجتماع است. در جامعه‌ی نخستین وجود نداشت و میان حیوانات هم دیده نمی‌شود، پس فرودستی زنان به‌دلیل کم‌و‌کاستی زیستی از ‌پیش تعیین‌شده نیست.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: آیا کهن‌ترین تابوی جنسی انسان، تابوی آمیزش با خویشاوندان نزدیک یا محرم‌آمیزی بوده است؟
فصل دوم: تابوی ضد‌آدم‌خواری
فصل سوم: زیست‌شناسی زنان و تابوی دوگانه
فصل چهارم: خاندان مادری و جدایی جنسی
فصل پنجم: تاریخچه‌ی تولیدی زنان نخستین
کتاب‌شناسی