نام محصول : کتاب خطی مناقب العشرة

نویسنده : احمد بن عبدالله محب‌الدین طبری

همان‌گونه که از عنوان کتاب «الرياض النضرة فی مناقب العشرة» پیداست، به‌منظور بیان مناقب ده نفر از صحابه معروف به عشره مبشّره، نوشته شده است.

حدیث «عشره مبشّره»، از روایات مشهور اهل سنت است که در آن، پیامبر(ص) دست‌یابی ده تن از صحابه خود را به بهشت پیش‌گویی کرده است.

این حدیث، در چهار کتاب از صحاح سته به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد این حدیث پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) مطرح شده باشد؛ درست زمانی که جامعه اسلامی با مسئله جانشینی درگیر بود.

اولین کارکرد حدیث عشره و کارکردهای بعدی آن، گستره تفکر سیاسی مبتنی بر این حدیث و اهداف سیاسی آن را به‌روشنی آشکار می‌سازد.

این عقیده به‌طور گسترده –پس از قرن دهم هجری- برای تقویت خواسته‌های سیاسی، مورد بازسازی و استفاده مجدد قرار گرفت؛ برای نمونه سیاست اهل سنت مبتنی بر این حدیث، کوشش در جهت تقویت دیدگاه سیاسی خود در مواجهه با خطر رشد عقیدتی و سیاسی شیعه قرار گرفت.

اهل سنت تلاش می‌کنند تا ایده خود را با طرح این نقشه که «پیامبر(ص) ده نفر صحابی یاد شده در حدیث عشره –ابوبکر، عمر، عثمان، علی بن ابی‌طالب(ع)، طلحه، زبیر، سعد بن ابی وقاص، سعید بن زید، عبدالرحمن بن عوف و ابوعبیده جراح- را برای رهبری کشور مسلمانان بعد از خودش مشخص کرده است» تقویت کنند.

بنابراین آنان سعی کردند تا مشروعیت جانشینی اولین خلیفه از خلفای سه‌گانه را –کسی که به گروه عشره تعلق داشت- در مقابل ادعای شیعه، که مخالف با مشروعیت جانشینی وی بود تقویت کنند.

نخستین منبع و مرجع حدیث «عشره مبشّره» کتاب‌های حدیثی است. عنوان «عشره» به‌کار رفته در این آثار، از سه حدیث نبوی با گونه‌های متنوع برگرفته است که مصدر نقل آن‌ها به دو تن از صحابه به نام‌های عبدالرحمن بن عوف و سعید بن زید بن نوفلی بازمی‌گردد.

به‌طورکلی، روایت عشره منسوب به عبدالرحمن بن عوف، در مقایسه با روایت منسوب به سعید بن زید نوفلی از اعتماد و وثوق کمتری برخوردار بوده است.

محب‌الدین طبری -درحالی‌که به این حدیث ارجاع می‌دهد- ادعا کرده که بخاری آن را از نقل سعید بن زید ضعیف‌تر دانسته است.

بخش زیادی از جلد سوم کتاب «الریاض النضره» به امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) اختصاص یافته است؛ که این بخش به صورت مجزا در کتاب دیگری با عنوان «مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب» نیز منتشر شده است.