نام محصول :  کتاب سیاحت درویشی دروغی

نام کامل : کتاب سیاحت درویشی دروغین در خانات آسیای میانه

نویسنده  : آرمینیوس وامبری

مترجم :  فتحعلی خواجه نوریان

سیاحت درویشی دروغین در خانات آسیای میانه اثر وامبری، آرمین، با ترجمه فارسی « فتحعلی خواجه نوریان » در سال ۱۳۳۷ به وسیله «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» منتشر شده است.

این کتاب با وجود چند اشتباه و سهل بینی نویسنده اش از جمله مراجع معتبر است، برای طالبان مطالعه در احوال گذشته ترکمانان است.
کتاب شامل دو قسمت می‌باشد.

قسمت اول از اوضاع و احوال تاریخ و جغرافیایی شهرها و آبادی‌های آسیای میانه و ترکمانان و ازبکان تا قرن هشتم و نهم می‌پردازد و قسمت دوم کتاب درباره آداب و رسوم ترکمن است.
اوضاع و احوال تاریخی و جغرافیایی شهرها و آبادی‌های آسیای میانه و ترکمانان و ازبکان تا قرن هشتم و نهم را می‌توان، در آثار خاورشناسانی مثل بارتولد و فرای و در تحقیقات پژوهش گران ایرانی؛ مانند نوشته‌ها و ترجمه‌های خانم دکتر شیرین بیانی یافت.

ولی از وضع ترکستان در دوره قاجار نوشته مفصلی ظاهرا جز این سفرنامه و اشاره‌های مختصری در دیگر سفرنامه‌های این دوره؛ مانند سفرنامه‌های پولاک ولیدی شل نیست.

وامبری خاورشناسی مجاری است که به مطالعه زبان شناسی علاقه مند است و چون می‌پندارد، ممکن است زبان مادریش با زبان‌های ترکی و تاتاری خویشاوندی داشته باشد، به عثمانی می‌رود و در آن جا چند سالی را به مطالعه زبان ترکی می‌گذراند.

سپس با نام مستعار رشید افندی خود را به سفارت ترکیه در تهران می‌رساند و پس از دیدار با نماینده سلطان عثمانی و معرفی به سفارتخان‌های دیگر و ملاقات با افرادی مثل گوبینو، به سوی خانات آسیای میانه رو می‌نهد.

چون پی برده است که مردم خاور زمین به کنجکاوی و یادداشت برداشتن‌های دانشمندان اروپایی اعتقادی ندارند و چه بسا مزاحمشان هم می‌شوند، به ناچار لباس درویشی می‌پوشد و به همه می‌گوید، به زیارت قبور مقدس ترکستان می‌رود.

مجموعه خاطرات و مطالعات ارمینیوس وامبری خاورشناس مجار است.

وامبری در آغاز جوانی علاقه شدیدی به مطالعه زبان شناسی داشت و منظور او از این مطالعه یافتن ریشه زبان مادری خویش و شناختن خصوصیات آن بود.پس به تحقیق در ادبیات شرقی و غربی خاصه بفرا گرفتن زبان ولهجه های شرقی همت گماشت.

و در ضمن این پژوهش برخورد با اینکه زبان مجار ممکن است بازبانهای تاتاری خویشاوندی داشته باشد.
این فرضیه اورا بر آن داشت تا در خاور زمین بمسارت پردازد و از نزدیک زبانهای مختلف مردم این سرزمین را مورد مطالعه قرار دهد.
بدین منظور در اواسط قرن نوزدهم بقسطنطنیه رهسپار شد .

و پس از چندین سال اقامت در بلاد ترک زبان و بازدید مدارس و کتابخانه های اسلامی بصوب خاورمیانه عزیمت کرد و با نام مستعار رشید افندی و لباس مبدل به سیاحت شهرهای مختلف بین راه پرداخت.

نخست به ایران امد و از انجا بسوی خانات اسیای میانه رهسپار گردید.

در این سفر علمی وامبری با مشکلات و خطر زیادی مواجه شد ولی هر بار با دلیری و شکیبایی بر دشواری پیروز گردید و جان بسلامت بدر برد.

در این سفر وامبری به تحقیق فرضیه خود در باب زبان شناسی اکتفا نکرد و اطلاعات اجتماعی و سیاسی و جغرافیایی و امار گرانبهایی راجع به نقاط مختلف این قسمت از اسیا بدست اورد و عادات و رسوم و خلق و خوی نژآدهای مختلف این بلاد را بدقت مورد مشاهده قرار دادو
کتابی که اینک ترجمه آن به نظر خوانندگان گرامی میرسد در واقع حاصل این سفر دور و دراز و خطرناک است و در ان وامبری مطالعات خود را به نحو دلنشینی برشته تحریر دراورده است.
این کتاب شامل دو بخش است.

در بخش اول نویسنده بشرح مسافرت خود از طهران به سمرقند و از سمرقند بطهران پرداخته و بدون انکه از ارزش علمی و تاریخی ان بکاهد انرا بصورت داستان دل انگیزی در اورده است بطوریکه انسان از خواندن ان احساس خستگی و ملال نمیکند.

در این بخش مولف درباره وضع شهرها و دهات بین راه بحث میکند و اخلاق و عادات و زبان و لهجه های مختلف ساکنان انرا نشان میدهد و از اغاز تا پایان ان همه جا خواننده را با نکات تازه و مطالبی جالبی روبرو میسازد.

در بخش دوم کتاب مولف به جغرافیا و امار و تشربح اوضاع اجتماعی و سیاسی شهرهای مختلف اسیای میانه میپردازد و هرست جالبی از نام شهرها و راه های عبور و مرور بین انها را بدست میدهد.
در اینجا باید این نکته را یاد اور شد که تلفط نام دهات که در این کتاب امده درست نیست.