«جرم و مجازات»، اولین مکتوب فارسی در حوزۀ تاریخ تحولات تئوریک مجازات و حقوق کیفری و طلیعۀ «جرم شناسی» در ایران می باشد.
ابوالحسن عمیدی نوری، 4 سال پس از تصویب اولین قانون جزا در تاریخ ایران، رساله ای در رد مجازات نوشت که هیچگاه دیده نشد. عمیدی نوری، قبل از آنکه یک قاضی یا حقوقدان باشد، نویسنده و روزنامه نگار بود و همین، راه را برای موفقیت روزافزون وی تا پست معاونت سیاسی نخست وزیری سرلشگر زاهدی فراهم کرد. بعد از انقلاب، عمیدی نوری به طرز عجیب و نابهنگام و مبهم، در سن 75 سالگی و در سال 1359 توسط دادگاه انقلاب به «اعدام» محکوم شد و اینگونه بود که اولین نظریه پرداز غیرحرفه ای جرم شناسی و فرد جسور در رد مجازات ها، به جوخۀ آتش سپرده شد. کتاب جرم و مجازات را انتشارات حصار عدل، در تاریخ 1308 خورشیدی (1929 میلادی) چاپ و منتشر کرد و هیچگاه دیگر چاپ نشد.
